Regelmatig krijg ik de opmerking te horen dat ik nog zo vitaal ben met mijn 88 jaar (2022). En inderdaad voel ik me ook nog vitaal en merk ik dat mijn vitaliteit de laatste 20 jaar niet zo veel minder is geworden. Het begeleiden van een weekretraite doe ik erg gemakkelijk en na afloop ben ik niet vermoeid. Dat ervaar ik ook als ik in de tuin werk of een dag door een stad loop.
Tijdens een retraite werd me tijdens het vragenuurtje op de voorlaatste dag gevraagd naar mijn levensstijl in verband met mijn vitaliteit en ik heb me er toen nogal gemakkelijk van afgemaakt, omdat je dat niet even in het kort kunt uitleggen. Daarna ben ik over deze vraag verder na gaan denken en toen ontstond de behoefte om alle factoren die mogelijk bijgedragen hebben of nog bijdragen aan mijn vitaliteit eens op een rijtje te zetten. Omdat anderen wellicht hun voordeel hiermee kunnen doen volgt hier een overzicht van die factoren. Daarbij heb ik niet gelet op een volgorde van belangrijkheid; het lijkt me moeilijk zo’n volgorde vast te stellen.
Genen
Een factor waar je zelf geen invloed op hebt maar die waarschijnlijk wel een rol speelt als het gaat om gezondheid en vitaliteit, is dat wat je mee krijgt bij je geboorte, je genen. Ik vermoed dat ik uit een sterk geslacht kom want behalve dat zowel een zus van mijn moeder als een broer van mijn vader 100 jaar zijn geworden, hebben ook een groot deel van mijn broers en zussen een vrij hoge leeftijd mogen bereiken.
Yoga en ademhaling
Sedert 1968 beoefen ik yoga en later mindfulness yoga. Vooral toen ik begon met mijn opleiding tot yogadocent (1975–1978) ben ik yoga intensiever gaan beoefenen. De beoefening van hatha-yoga is er vooral op gericht dat de energiedoorstroming in je energielichaam wordt versterkt en blokkades worden opgelost. De belangrijkste effecten van het beoefenen van hatha-yoga zijn: het kunnen komen tot diepere vormen van ontspanning, het ontwikkelen van concentratie en het soepel maken en houden van je lichaam. Naarmate de energie beter kan doorstromen voel je je vitaler en daarmee schep je ook positieve voorwaarden om gezond te worden en te blijven. Toen ik met yoga begon had ik veel last van spanningen en dat zijn energievreters. Naarmate ik meer tot ontspanning kon komen en blijven had dat een positief effect op mijn energiebalans en daarmee op mijn vitaliteit. Daarbij speelde de verbetering van mijn ademhaling, als onderdeel van de yoga, eveneens een belangrijke rol door het beoefenen van speciale oefeningen (pranayama) en met name het ontwikkelen van de volledige- of de yoga-ademhaling. Het betekent dat je naast je borstademhaling ook je buik- en flankademhaling verder ontwikkelt. Het uitvoeren van de volledige ademhaling draagt eveneens in belangrijke mate bij aan mijn gezondheid en vitaliteit.
Ik kan nog steeds de discipline opbrengen om iedere morgen een belangrijke serie yoga-oefeningen (mindful) uit te voeren. De staande oefeningen doe ik bijna altijd buiten op mijn terras, ook als het koud is. Daarnaast beoefen ik nog regelmatig speciale ademhalingsoefeningen, met name bhastrika (blaasbalg).
Meditatie en praktiseren van de dhamma
In 1977 ben ik tijdens mijn opleiding tot yogadocent begonnen met het praktiseren van meditatie, eerst als onderdeel van yoga-weekenden met de toen bekende yogaleraar Jean Klein en daarna volgde ik zen-sesshins in het Trappistenklooster te Zundert. Vanaf 1983 beoefen ik vipassana-meditatie en heb dit langere tijd beoefend in binnen- en buitenland. Deze meditatie werd aanvankelijk ondersteund door verkregen inzichten via de advaita vedanta, met name eerst door het onderricht van Wolter Keers, later door mijn belangrijkste leermeester Nisargadatta Maharaj en en natuurlijk door de dhamma (het onderricht van de Boeddha). Ook tijdens meditatieretraites en speciale meditatieperiodes heb ik bijna dagelijks mijn yoga-oefeningen uitgevoerd als ondersteuning van mijn meditatieproces.
Het effect van deze meditatie is dat je een transformatieproces ondergaat waardoor ik veel van mijn hebzucht, allerlei vormen van haat, kwaadheid, angsten (bezorgdheden) en onwetendheid los heb kunnen laten en de spanningen die daarmee te maken hebben. Als gevolg van het loslatingsproces kwam ik steeds meer tot vrede met het leven zoals zich dat ieder moment ontvouwt en leerde ik zo ook omgaan met het pijnlijke deel. In de mate waarmee ik hier steeds beter mee kon omgaan werden de angsten minder voor alles wat er in de toekomst zou kunnen gebeuren (word ik wel beter, zou dit en dat wel goed komen!). Minder angst zorgt voor minder spanningen. Toen ik vanuit vertrouwen me aan het leven meer en meer kon overgeven had ik ook minder of geen behoefte om te trachten het leven te sturen en bespaarde ik zo ook de nodige spanningen en daarmee energie.
Het gevolg van dit alles was dat ik me ruimer, vrijer, gemakkelijker, meer ontspannen en zeker ook vitaler ging voelen en dat het voorwaarden schiep om gezond te worden en te blijven. Er lekt steeds minder energie weg via allerlei vormen van hebzucht, angst, kwaadheid en andere negatieve gemoedstoestanden. Daarmee heb ik nagenoeg ook geen angst meer voor pijn, de onbekende toekomst en de dood.
Natuurlijk is het fijn dat ik me daardoor gezonder en vitaler voel, maar als de belangrijkste vruchten van alle ondergane meditatieprocessen ervaar ik toch: vrede, liefde en wijsheid.
Het in acht nemen van de vijf leefregels
Het in acht nemen van de vijf leefregels levert mij ook de nodige vitaliteit op. De onderliggende drijfveer/kracht hierbij is de liefde.
Als ik alle mensen, ja zelfs alle levende wezens respecter, betekent dit dat ik nauwelijks conflicten met andere mensen heb. Natuurlijk kun je meningsverschillen met iemand hebben, maar zo mogelijk kun je daarover met elkaar praten en dat vergt in het algemeen geen energie.
Niet voor niets noemde de Boeddha het praktiseren van vrijgevigheid een belangrijke te ontwikkelen kwaliteit. Het is ook een loslatingsproces en brengt mij als gever evenals degene die ontvangt, vreugde en energie.
Door mijn eigen relatie en de relatie van een ander te respecteren schep ik voorwaarden om in mijn rust en ontspanning te blijven.Ik bespaar heel wat energie door zoveel mogelijk altijd de waarheid te spreken, niet te roddelen en onnodig praten na te laten. Mijn ervaring is dat het vele zinloos praten, waar niemand op zit te wachten, de nodige energie vergt die je beter voor iets anders kunt gebruiken.
Ik tracht zo goed mogelijk voor mijn lichaam en mijn geest te zorgen omdat ik weet dat dit enorm belangrijk is voor het behouden van mijn gezondheid en vitaliteit. Het lichaam is de woning van mijn geest. Daarom probeer ik gezond voedsel (veel groente, fruit, peulvruchten en noten) tot me te nemen, goed te kauwen en niet te veel te eten, omdat ik weet dat alles wat ik meer eet dan nodig is ten koste gaat van mijn vitaliteit en mijn gezondheid. Verder ben ik heel matig in het gebruik van alcohol! Ik gebruik heel weinig suiker en in ieder geval geen geraffineerde suiker en vermijd zoveel mogelijk producten waar dat in zit.
Sinds 1 januari 1972 rook ik niet meer en eet ik geen vlees, maar ik let er wel op dat ik voldoende en goede eiwitten binnen krijg. Ik eet meestal 1 keer per week vis, na een lange visloze periode.
Wandelen en fietsen
Ik probeer zoveel mogelijk dagelijks een fikse wandeling te maken in een rustige omgeving of bosgebied. Ik ervaar dat dit goed is voor mijn lichaam en geest. Daarnaast maak ik regelmatig met Ria of iemand anders een grote wandeling of een (grote) fietstocht. Het zijn in de natuur werkt op zichzelf al helend voor het lichaam en de geest en het is een medicijn tegen stress.
Ria en ik hebben tot nu toe bewust geen e-bikes om zodoende zoveel mogelijk ons lichaam te gebruiken als we fietsen. We willen wachten met de aanschaf van een e-bike tot het om bepaalde redenen echt nodig is. Zo komt het wandelen en fietsen mijn gezondheid en vitaliteit eveneens ten goede.
Sauna
Sinds mijn vertrek bij Rijkswaterstaat in 1989 ga ik, indien mogelijk, iedere week een keer naar de sauna. Naast de sauna bezoek ik het Turkse stoombad en ik ga na iedere twee van de vier saunagangen zwemmen. Ik merk dat het me goed doet, speciaal voor mijn longen. Deze bezoeken komen mijn vitaliteit en rust ten goede. In de zomer bij geschikt weer ga ik zoveel mogelijk dagelijks zwemmen in de Wijthemerplas.
In de tuin werken
Vanaf 1985 woon ik in een huis met een relatief ruime tuin. Deze tuin vergt het nodige onderhoud waardoor ik veel in de tuin bezig ben met allerhande werkzaamheden. Dat betekent veel lichamelijk en met mijn handen bezig zijn en dit draagt er eveneens toe bij het lichaam vitaal te houden. In augustus 2018 is mijn broer Rinus op 92-jarige leeftijd overleden. Toen hij 90 jaar was had hij nog een behoorlijke vitaliteit voor zijn leeftijd. Het veel bezig zijn in zijn grote tuin zal daar zeker toe bijgedragen hebben.
Fysieke en mentale vitaliteit
Vitaliteit heeft natuurlijk een fysieke en mentale component die elkaar beïnvloeden. Het feit dat ik nog regelmatig meditatieretraites en maandelijks een satsang op de zaterdagmorgen begeleid heeft tot gevolg dat ik deze voorbereid en in het hele begeleidingsproces van de mensen geestelijk in de running blijf . Ik denk dat dit naast mijn dagelijkse oefeningen mijn blijvende helderheid ten goede komt.
Vitaliteit, gezondheid en vrede/geluk.
Er is een duidelijke relatie tussen deze drie.
Als je vitaal bent is dat nog geen garantie dat je gezond bent, er vrede is en je gelukkig bent, maar het kan wel een voorwaarde daartoe vormen.
Als je gezond bent is dat nog geen garantie dat je vitaal bent, vrede hebt en gelukkig bent, maar het kan wel een voorwaarde daartoe vormen.
Als er vrede is en je gelukkig bent is dat nog geen garantie dat je gezond en vitaal bent, maar ze vormen wel een zeer belangrijke voorwaarde daartoe.
Toename kwetsbaarheid en dankbaarheid
Ondanks mijn vitaliteit besef ik dat naarmate ik ouder word mijn kwetsbaarheid toeneemt, ook al ervaar ik dat in het dagelijkse leven niet zo. Ik vergeet iets gemakkelijker en mijn alertheid tijdens het autorijden is ook minder dan vroeger. Als gevolg van twee kunstknieen en het ouder worden is mijn stabiliteit minder geworden. Zo moet je inleveren naarmate je ouder wordt maar bovenal ben ik dankbaar voor wat ik nu nog kan doen.
Daarbij voel ik een diepe dankbaarheid dat ik voor alle bovenstaande beschreven activiteiten de gelegenheid, motivatie en energie heb mogen ontvangen en vooral ook dankbaarheid richting de vele mensen die me daarbij geholpen hebben.
Zwolle, maart 2022
Dingeman Boot
|
